HTML bir işaretleme dilidir ve tarayıcı programa, web sayfasını oluşturacak elemanları nasıl konumlandıracağını ve nereden okuyacağını bildirir. Ancak sorun şu ki, bu sayede oluşan sayfa bir kez tarayıcı tarafından okunduktan sonra değişmez, yani statiktir. Oysa ki, web\’in ilk günlerinden beri web tasarımcıları tarafından, bu mecrada sürekli daha fazla ve aynı zamanda da değişebilen içeriğe yer
HTML bir işaretleme dilidir ve tarayıcı programa, web sayfasını oluşturacak elemanları nasıl konumlandıracağını ve nereden okuyacağını bildirir. Ancak sorun şu ki, bu sayede oluşan sayfa bir kez tarayıcı tarafından okunduktan sonra değişmez, yani statiktir. Oysa ki, web\’in ilk günlerinden beri web tasarımcıları tarafından, bu mecrada sürekli daha fazla ve aynı zamanda da değişebilen içeriğe yer vermek hep hedeflenmiştir. Bu yoldaki gelişmelerin bir bölümü de, web sitelerine animasyonlar yerleştirmektir.
Web Animasyonlarını 4 ana başlık altında inceleyeceğiz.
GIF Animasyonları
DHTML (Dinamik HTML)
Java
Flash ve Shockwave
GIF Animasyonları
TeknoCLUB\’de başka yazılarda da anlatıldığı gibi resimler, pixel denilen renkli kutucukların bir araya gelmesi ile oluşturulur. BitMap olarak adlandırılan dosyalar, çeşitli biçimlerde sıkıştırılır. Kullanılan teknoloji biçimine verilen ad şeklinde bir uzantı ile kayıt edilir. Örneğin GIF, JPG, PNG gibi. Sıkıştırma, kısaca bitmap dosyasının içerdiği bilgi miktarını azaltarak dosya boyutunun düşürülmesidir. Konuyu fazla dallandırmadan GIF animasyonlarına geçelim isterseniz. Web üzerinde GIF biçimindeki resim dosyalarından animasyon oluşturmak en eski ve yaygın animasyon tekniğidir. Bu teknik, her bir zaman dilimi için bir resmin gösterilmesi ile oluşur. Burada animasyon kare kare resimlerden oluşmaktadır. Bir kaç resimden oluşan bir GIF Animasyonu oluşturulduğunda oldukça başarılı netice alınır. Ancak slayt gösterisi tarzında değil de, bir film tarzında animasyon yaratmak istediğinizde, kullanmak durumunda kalınan çok sayıda resim, hele de bunlar fotoğraf ise oldukça büyük dosya boyutları gerektirir. Bu durum webde arzu edilmeyen bir durumdur ve GIF Animasyonları için kullanım alanının sınırı olmuştur.
DHTML
DHTML, tarayıcı programın bir web sayfasını görüntülerken kontrol ettiği nesneleri, yani DOM (Döküman Obje Modeli) ni kullanma prensibine dayanır. Bu iş Java ::blocked:: gibi bir ::blocked:: dili ile kullanılır. Sonuç, web sayfası tarayıcıya aktarıldıktan sonra da web sayfasının görünütünün değiştirilebilmesidir. Örneğin hover adı verilen, fare bir nesnenin üzerinde getirildiğinde renginin, ya da içeriğinin değiştirilmesi gibi işler genellikle bu şekilde yapılır. DHTML ile resimleri sayfa üzerinde hareket ettirebilir ve bir animasyon oluşturabilirsiniz. Ancak DHTML, iyi bir animasyon için oldukça sınırlı olanaklar sunmaktadır. Bunun yanında GIF Animasyonlarındaki gibi her adım için ayrı bir resim kullananarak dosya boyutunu büyütmez.
Daha karmaşık veya gerçekçi animasyonlar için hem GIF hem de DHTML animasyonları tercih edilmez. Ama bu iki teknik için de tarayıcıya her hangi bir ilava yetenek kazandırmak gerekli değildir. Yani PlugIn gerektirmezler.
Java
Java, sanal makine denilen bir yorumlayıcı sayesinde oluşturulan applet yani Java kod parçacıklarını, tarayıcının bulunduğu işletim sistemine uyarlar. Bir kez yap, her yerde kullan prensibi Java\’nın en önemli avantajıdır. Java ile dışarıda oluşturduğunuz, vektörel animasyonları webe taşıyabilirsiniz. Esnek yapısı ve gelişmiş programlama yetenekleri sayesinde web sayfalarında güçlü animasyonlar için Java iyi bir seçenektir. Web üzerinde oynanan oyunlar vb. genelde Java ile yaratılmıştır.
Benzer şekilde QuickTime, RealPlayer, MediaPalyer gibi PlugIn\’ler sayesinde video görüntülerini webe aktarabilirsiniz. Günümüzde tarayıcınızın görüntülenecek videoyu çalıştıracak yetenekte olup olmadığı otomatik olarak denetlenip, gerekli PlugIn\’i yüklemeniz sağlanmaktadır. PlugIn, tarayıcıya her hangi bir program dosyasını çalıştıracak yetenekleri kazandıran eklentilerdir. Yani komple bir program yerine, sadece o programın dosyalarını okuyabilen, bu sayede de oldukça küçük boyutlarda olan küçük programcıklardır.
Flash ve Shockwave
Animasyon işlerinde yeni nesil, pixeller yerine vektörlerle çalışan teknolojilerdir. Bu teknolojide nesneler çizgi,eğri vb vektörlerden oluşturulur ve belirlenen koordinatlarda yerleştirilir. Bu nedenle etkileyici animasyonlar yaratmak için tercih edilen yoldur. Macromedia\’nın geliştirdiği Flash ve Shockwave animasyonlarının sunduğu önemli bir avantaj da web sayfasının bir parçası olmalarıdır. Böylelikle DHTML\’de olduğu gibi fare veya klavye hareketleri ile etkileşim içindedirler. Vektörel oldukları için son derece düşük boyutlu dosyalar olarak saklanırlar. Ayrıca akarlar. Akmak (streaming) tüm dosya yüklenmeden dosyanın çalışmaya başlaması anlamını taşır. Bu video dosyalarında da böyledir ,ancak flash ve shockwave ile dosyanın bir kısmı yüklendikten sonra akışın başlaması sağlanabilir. Tabii Flash ve Shockwave ile resim ve video da kullanabilirsiniz. Tıpkı DHTML\’de olduğu gibi hareketleri, nesnenin yeni yerinin hesaplanması şeklinde yaparlar. GIF\’de olduğu gibi her kare için tam bir resim oluşturulmaz. Bu çeşit vektörel grafik programları bir zaman çizelgesi içinde nesnelerin durumlarını belirleyerek çaşılır.
Flash ve Shockwave PlugIn gerektirir. Ama artık tarayıcıların yeni sürümlerinde bu PlugIn\’ler yüklü olarak gelir. Internet kullanıcılarının %90\’ı Flash, %60\’ı Shockwave PlugInlerine sahiptir.
Flash ve Shockwave, aynı firma tarafından geliştirilen, temelde aynı teknolojiyi kullanan ama bütünde farklı teknolojilerdir. Bu farklar şunlardır:
Flash açık kodludur, Shockwave değildir
Flash web için geliştirilmiş, Shockwave CD için geliştirilmiştir
Flash dosyaları yaratan Macromedia Flash gibi programlar, Shockwave dosyası yaratan Macromedia Director gibi programlara kıyasla yaklaşık %60 daha ucuzdur
Shockwave ile daha karmaşık işler yapılabilir
Shockwave, Flash dosyalarını çalıştırır, ama tersi geeçerli değildir
Her geçen gün Flash ve Shockwave birbirlerine daha yaklaşmaktadır. Flash\’ın yetenekleri artmakta, Shockwave\’in de web kullanımı için uygun şekilde dosya büyüklükleri düşmektedir.
Gelecek
İki boyutlu olarak başlayan animasyonlar, üç boyutluya doğru kaymaktadır. Bu konuda hem Macromedia, hem de başka firmalar yeni standardı oluşturmaya çalışmaktadır. Flash ve Shockwave PlugIn\’leri 3.boyut için geliştirilmiştir. 3 Boyutlu animasyonda nesne çizgi,eğri gibi vektörler yerine çokgen yüzeylerden oluşturulur. Bu sayede grafikteki nesne farklı açılardan görüntülenebilir, döndürülebilir. Tabii ki, 3 boyutlu grafikler daha büyük dosya boyutları gerektirdiğinden Shockwave görüntüleyici, ölçekleme tekniği kullanır. Yavaş bağlantılarda çokgen sayısı düşürülmektedir. Bu durum, görüntü kalitesinde değil detaylarda zayıflamaya neden olur.
Sonuç olarak, web siteleri animasyonlarla zenginleşmekte, ve ihtiyaca uygun tekniğin kullanılması sayesinde de eskiye nazaran çok daha hızlı görüntülenebilmektedir. Açıkça görülmektedir ki, webin yakın geleceğinde de animasyonlar önemlerini koruyacaklar ve hatta daha çok kullanılır olacaklar.